|
|
| | | | |
|
| Teny iditra (1/9) | 1 A a
![]() |
| Sokajin-teny | 2 anarana (eva) |
| Fanazavàna teny malagasy |
3Tarehintsoratra voalohany amin'ny abidy latina, na romana izay noraisin-dRadama I hanoratana ny fiteny malagasy efa nosoratana tamin'ny soratra arabo, natao hoe sorabe, talohan'ny nahatongavan'ny vazaha nampianatra teto Antananarivo - dia sergent Robin (Frantsay, 1819) sy David Jones (Jonjilava), misionera protestantra voalohany avy amin'ny L.M.S (taona 1820).
4-- ALEPH no anaran'ny A amin'ny abidian'ny Foinikana (Fenesiana) inoana ho niandohana; ny Grika, nandray avy amin'ny Foinikana, nanome anarana azy hoe ALPHA, izay nakan'Romana ny azy kosa; ary ny an'ny Romana dia nolovan'ny vazaha rehetra. 5Noho ny fitovitoviana endrika amin'ny lohan'ombilahy, hono, no nanaovan'ny Foinikana azy hoe Aleph. 6Tarehintsoratra voalohany amin'ny abidian'ny Semita (Jiosy, ets.) koa ny Aleph (Salamo 119, Fitom. 7Jer. 83) Zanatsoratra voalohany, no feo tsotra indrindra avoaky ny vava, tsy misy manano sarotra, na ny lela na ny lanilany, na ny nify, na ny molotra. 9-- Misy heviny samy hafa ny feon'ny A, amintsika Malagasy.. [1.10] 10Tarehintsoratra ary zanatsoratra voalohany amin'ny abidy malagasy.. [1.1] |
| Fanazavàna teny anglisy |
11The first letter of the Malagasy Alphabet; in accented syllables it has the open sound of a as in father, but a somewhat lighter sound in unaccented syllables..
[1.2] |
| Fanazavàna teny frantsay |
12Première lettre et première voyelle de l'alphabet malgache; il se prononce comme l'a français dans papa.
13Il est plus ou moins muet à la fin des mots, à moins que la finale ne soit accentuée. 14Uni à i il forme la diphtongue ai qui se prononce comme dans le mot français rayon. 15Uni à o il forme la diphtongue ao qui se prononce âou, mais ou n'est ordinairement bien sensible qu'à la fin des mots. 16Quand a est préfixe d'un participe passif et uni à i ou o, chaque voyelle se prononce séparément: Aîdina (idina), qu'on verse; Aôrina (orina), qu'on construit. [1.3] |
| Mpanahaka | 17 abidy |
| Tsanganana sy sary iray takila |
18 Ny abidia |
| Lahatsoratra | 19Andriamihaja Solonavalona: Ny fivoaran'ny abidia malagasy |
| Sary |
|
| Teny iditra (2/9) | 20 a |
| Sokajin-teny | 21 tenim-piontanana [Fitanisana] |
| Fanazavàna teny malagasy |
22alefa malefadefaka somary halavaina, mankany amin'ny lanilany: milaza hagagana: A! hay va re io izany izy io e..
23feo fohifohy, henitra, somary midoboka, mitrenavy any an-tenda: anambarana ny hafaliana noho ny fahitana zavatra mby amin'ny aniriana azy: A! afa-doza lahy hianao. -- Feo fanakorana koa, namanaman'ny "sakory izay!" -- A! vaky ny laingany.. [1.10] 24"A..a..!" feo somary akarina avo dia aolika vao apetraka tsimoramora, ary toy ny sisihana h: fandavana.. 25feo somary akarina dia midina tsimoramora, omban-tsento kely: manambara fanahiana loza. 26-- Raha feo mivelatra, omban-kafaliana: manambara fahafahana amin-doza.. 27"A..â..!" feo mafimafy, mihamivelatra: milaza hatahirana, hatalanjonana. 28A..â..! hianao ve no mahavita izao amin'ny sakaizanao?. 29"A!" feo mivelabelatra atao ao aorian'ny anaran'ny antsoina, amin'ny mitovy saranga, na ny ambanin'ny tena. 30-- Dia averin'ny antsoina manoina koa io à io, somary halavalavaina: Rabe à! -- A..à! -- ô! no fiantso sy fanoina manaja. 31Rabe ô ô..o; (na: Ahoana tompoko!).. [1.10] 32tononina mivelatra, mafimafy, ao aorian'ny anarana (nom), ny m.a. 33(verbe passif), sy ny m.r. 34(participe), dia milaza: (1) ny tompon-javatra: entan(a) à miaramila, tongotr(a) à bitro, menak(a) à trozona; (2) ny mpanao: nokaikerin'à maingoka izy, norobain'à jirika ny mpivarotra; (3) ny hery, ny asa: raharaha tsy vitan'à dimy lahy, vilany tsy azon'à loso. Asa izay tokony hametrahana io kianteny sombiny kely io amin'ny karazan-teny, na hatao ph. 35(mpampitohy, préposition), na d.a. 36(mpanondro anarana, article) na inona. 37Lazain'Ingahy L. 38Dahle fa hita ao amin'ny fiteny maley izy io, saingy NA amin'ny an-dry zareo. 39-- Asa izy ity na mety hiray fototra amin'ilay tapa-teny hoe ANA, mbola miasa ihany eto Imerina sy any Betsileo, ets.: ANA-Vazaha sa ANA-Malagasy ity trano ity? ANA-Malagasy io; tranon'à Malagasy io. 40-- Ny hevitry ny teny asiana ity à ity dia sahalahala amin'ny tsy misy azy ihany, angamba manisy heriny na fanavahana kokoa: enta-miaramila, asa vitan-dimy lahy, nokaikeri-maingoka, vilany tsy azon-doso, ets. 41Asa koa izay mety ho fanoratra azy io, na ny asiana (solon-janatsoratra) toy ny atao eto, na ny akambana amin'ny teny voalohany: "mifombana matoanteny", hoy izahay, Fitarihan-teny, tak.12.. [1.10] 42feo enti-mamaly antso akaiky: A! (Ahoana!, Ahoana tompoko!). [Tsimihety] [1.78] 43Feo kely ampanarahina ny anaran'olona antsoina raha ankizy na olona tsy dia hajaina firy: O ry Koto a, ento atỳ ny famaky.. 44Enti-milaza fahatahirana, figagana: A! hadinoko lahy ny nampandre an-dry dadatoa!. 45Enti-miangavy somary mihanta ary manantitrantitra: Itondray mofo kely ange aho rehefa mankany an-tsena i neny; izany ange, ry neny a!. [1.1] |
| Fanazavàna teny anglisy |
46An exclamation of surprise and approbation; Ah! There now! It is also used like o or e after names, as Rabe a!.
[1.2] |
| Fanazavàna teny frantsay |
47Sert à appeler: Boto a! Eh! Boto..
48Marque la surprise, l'admiration, l'approbation, etc. 49A! hadinoko ny lakile. 50Tiens! j'ai oublié la clef.. [1.3] 51Hé! Ah! Hein!. 521. 53Sert à appeler (entre personnes de même condition sociale). 54Rakoto a! Hé! Rakoto! (cf. 55e, ô).. 562. 57Marque un sentiment de surprise et d'étonnement. 58A! hadinoko ny nilaza tamin'i dadatoa Rabe. Ha! J'ai oublié d'informer oncle Rabe.. 593. 60Interjection de renforcement. 61Izao a no lazaiko anao. Voici, hein, ce que j'ai à te dire. 62Jereo tsara a. Regardez bien, hein!. [1.5] 63Marqueur interjectif: à la fin d'une phrase interrogative, renforce l'interrogation. 64Anareo taroy iñy ny avy atoy io a? "C'est bien vous que nous avons rencontrés là-bas et qui êtes ici maintenant, hein?". [Tanala] [1.6] |
| Teny iditra (3/9) | 65 a~ |
| Sokajin-teny | 66 tovona [Fitanisana] |
| Fanazavàna teny malagasy |
67apetraka eo alohan'ny fototeny dia mahatonga ny karazan-teny mpampitohy (préposition): aloha, amorona, ets.
68Naman'izany koa ny A, Am, An, amin'ny anaran-toerana: Anosy, Ambondrona, Antananarivo. 69Ankevitry ny ho tovona ihany koa ny a iantombohan'ny teny sanany, toy ireo ilazana ny lafiny efatra amin'ny toerana: avaratra, atsimo, andrefana, atsinanana, saingy tsy tena fantatra mazava izay hevitry ny fototeny tovonany.. 70Atovona ny fototeny dia mahatonga m.a. 71(verbe passif) milaza ny iharan'ny atao: atao, ajanona, mitovy hevitra amin'ny m.a. 72fototeny mitovana: alaza, lazaina; aboroka, borahina; atoto, totoana. 73Matetika tsy misy m.a. 74mitovana namany tsy akory: aiditra, apetraka. 75Indraidray kosa m.a. 76milaza ny enti-manao: adidy ny antsy; atorako ny vato. 77-- Raha miantomboka amin'ny a ny fototeny dia ankevitry ny tokony hisy a anankiroa ny m.a.: ato, aato; adana, aadana; anefa mazàna volena h ao anelanelan'ny a roa: ahato; na ny matoanteny mitovona no anaovana ny m.a.: ampiatoina, ampiadanina.. [1.10] 78Tovona fanaovana karazana matoanteny roa, dia: a) ny matoantenin'ny atao, izay entina milaza ny hevitra hoe "atao" na "asaina" na "avela"...: Aato: asaina miato; ajaridina: avela hijaridina. 79b) ny matoantenin'ny fitaovana, izay enti-milaza ny zavatra "entina manao" na "ampiasaina hanao" asa iray: Adaka: entina mandaka; adidy: ampiasaina handidy.. [1.1] 80Endriky ny an na ana eo alohan'ny teny iray manomboka amin'ny m na n: Amorona (an-morona), anosy (an-nosy).. [1.1] |
| Fanazavàna teny anglisy |
81A verbal prefix joined to roots and forming a passive verb.
82Thus from fafy, sowing, we get afafy, used of the seed sown, in correlation to the passive verb fafazana from the same root, used of the ground sown.. [1.2] 83A prefix used like an-, am-, and i-, to make a noun into a preposition; e.g. 84morona, (the) edge, amorona, at the edge; nosy, an island, anosy, on an island, etc.. [1.2] 85An addition made by some of the tribes to nouns beginning with o, as aomby for omby, an ox; aondry for ondry, a sheep, etc.. [1.2] 86Prefix used to form passive verbs which typically indicate an intermediate position, as: ahosotra, to be smeared or painted on something; cf. 87hosorana, to have something smeared or painted on it.. [1.7] |
| Fanazavàna teny frantsay |
881.
89Sert à former des participes passifs: Lamba ahahy, linge qu'on fait sécher; menaka ahosotra, graisse pour oindre.. 902. 91Sert à former quelques adverbes et prépositions, et équivaut à an, am, amin': Afovoany, au milieu; amorona (morona), au bord; anosy (nosy), à l'île. 92-- Tsy a-, tsy an-, tsy am-, sans. 93Tsy anify, sans dent. 94Tsy an-dray, sans père; Tsy am-peo, sans voix, enroué.. [1.3] 951. 96Préfixe des verbes passifs. 97Avela, qu'on laisse.. 982. 99Préfixe des verbes instrumentifs. 100Adidy, avec quoi on coupe.. 1013. 102Préposition Amorona, au bord de.. [1.5] 103Préfixe qui sert à former des verbes passifs; ces verbes indiquent souvent une position intermédiaire; par exemple: ahosotra, qu'on applique comme enduit; cf. 104hosorana, à quoi on met un enduit.. [1.8] 1051. 106Préfixe verbal: sert à former des passifs (passifs substantifs et passifs instrumentaux). 107Apetraka, qu'on pose. 108Afatotra, avec quoi on attache.. [Tanala] 109Préfixe: sert à la formation des loco-démonstratifs de lieu invisible: atoy, là (à un endroit qu'on ne voit pas).. [1.6] |
| Teny iditra (4/9) | 110 -a |
| Sokajin-teny | 111 Tsy lazaina |
| Fanazavàna teny frantsay |
112Marque de l'impératif des verbes actifs et des adjectifs.
113Mandrosoa! Entre, entrez! Soava! Sois bon, soyez bons.. [1.5] |
| Teny iditra (5/9) | 114 a |
| Sokajin-teny | 115 mpampiankin-teny [Fitanisana] |
| Fanazavàna teny frantsay |
1161.
117Dans, à. 118A faritany Ifanadiana, dans le district d'Ifanadiana. 119Mandria a hohotra moa en-draike, "Que l'un dorme au pied [de l'autre]".. [Tanala] 1202. 121Dans, lors de... 122Añy a fandrombezany añe, là-bas, dans sa quête. 123A Talata anareo mitongava atoy, "Revenez ici mardi".. 1243. 125Selon. 126A fomba atoy,, selon la coutume ici.. 1274. 128Entre dans la formation de syntagmes prépositionnels: afovoany, au milieu. 129Entre dans la formation de pronoms temporels: ahariva, le soir, ce soir.. 1305. 131Devant un nom de lieu: Ka io a Zingahamba eo, et ce village appelé Zingahamba.. [1.6] |
| Teny iditra (6/9) | 132 a
![]() |
| Sokajin-teny | 133 mpanoritra [Fitanisana] |
| Fanazavàna teny anglisy |
134iray, anankiray..
[1.17] |
| Teny iditra (7/9) | 135 à
![]() |
| Sokajin-teny | 136 mpampiankin-teny [Fitanisana] |
| Fanazavàna teny malagasy |
137amin', an', ao amin', avy amin'ny, ao, any, ao an-, hatrany.
138Il a une manière à lui: manana fomba azy samy irery izy. 139De vous à moi: amintsika. 140Un à un: tsirairay. 141Vache à lait: omby terana.. [1.9] |
| Teny iditra (8/9) | 142 a
![]() |
| Sokajin-teny | 143 endritenin' ny hoe avoir |
| Teny iditra (9/9) | 144 a
![]() |
| Sokajin-teny | 145 mpampiankin-teny [Fitanisana] |
| Nohavaozina tamin' ny 2025/11/02 |
|